Mae telynores fyd-enwog,  a fethodd gymeryd rhan mewn gŵyl fawr oherwydd ei bod yn brwydro yn erbyn canser y fron, am gadw ei haddewid i berfformio yn yr ŵyl eleni.

Bydd Catrin Finch, cyn-delynores frenhinol, yn cymryd rhan flaenllaw yng Ngŵyl Delynau Cymru a gynhelir yng Nghaernarfon ar y 17 a 18 Ebrill.

Wedi diagnosis o ganser y fron, derbyniodd Catrin saith triniaeth o gemotherapi dros bedwar mis a chael mastectomi ddwbl yng Nghanolfan Canser Felindre yng Nghaerdydd.

Derbyniodd Ms Finch, sydd yn wreiddiol o Lanon, Ceredigion, yr anrhydedd o fod yn Delynores Frenhinol  yn 2000 – y person cyntaf ers 1872 i ddal y swydd.

Roedd y  pedair mlynedd a dreuliodd fel Telynores i Dywysog Cymru yn ffordd wych i lansio gyrfa ddisglair iawn.

Ers hynny, bu’n perfformio’n helaeth ledled UDA, De America, y Dwyrain Canol, Asia, Awstralia ac Ewrop, fel unawdydd, gan ymddangos gyda llawer o gerddorfeydd gorau’r byd.

Dywedodd: “Roeddwn yn benderfynol o berfformio yng Ngŵyl Delynau Cymru  eleni gan mai Elinor Bennett, Cyfarwyddwr yr Ŵyl, oedd fy athrawes telyn  am lawer blwyddyn.

“Rydw i’n edrych ymlaen yn fawr iawn ac yn drist y bu raid imi golli’r digwyddiad y llynedd. ‘Doedd o ddim yn bosibl oherwydd y  driniaeth roeddwn yn ei gael ar gyfer canser y fron.

“Ond dwi’n teimlo fod hynny o’r tu cefn i mi ‘nawr a’m bod wedi gwella ac allan o’r afiechyd.  Dwi’n gallu gwneud yr hyn dw’i yn ei garu unwaith eto,  ac mae gen i amserlen hynod o brysur o fy mlaen i.

“ Mae wedi bod yn amser ofnadwy, does dim cwestiwn am hynny. Yn anffodus,  mae gennyn ddiffygiol gen i,  ac arweiniodd  hynny at canser y fron.”

“ Y peth gwaetha  mewn ffordd oedd imi fethu canu’r delyn am fisoedd, rhwng Medi a Hydref. Roedd hynny’n anodd gan fy mod i’n ceisio ymarfer pob dydd  pan fydd fy amserlen yn caniatáu.”

“Roedd peidio chwarae yn brofiad dieithr iawn,  ond gallaf nawr roi hynny y tu cefn i mi a chario ymlaen a’m bywyd. ‘Rwyn ddiolchgar iawn.”

Ychwanegodd Catrin: “ Yn y cyngerdd, byddaf yn perfformio cerddoriaeth gan delynorion o Ffrainc a oedd yn cyfansoddi adeg Cytundeb Versailles, union gan mlynedd yn ôl, yn ogystal â cherddoriaeth gan Bach, Piazzola a William Mathias.

“ Yn yr un cyngerdd bydd telynores wych o Awstria, Monika Stadler yn perfformio ei chyfansoddiadau jazz ei hun. Yn sicr, bydd yn gymysgedd diddorol o arddulliau.

“Rydw i’n edrych ymlaen yn fawr at chwarae yng Nghaernarfon gan fy mod ar hyn o bryd yn ymwneud â phrosiect gyda Seckou Keita, chwaraewr kora a drymiwr o Senegal.

“Rydym ni wedi rhyddhau dwy albwm gyda’n gilydd ac yn teithio, gan ddod â chyfuniad o arddulliau cerddorol gwahanol i gynulleidfaoedd ehangach. Dwi’n eithriadol o hapus gyda’r derbyniad mae ein cerddoriaeth yn ei gael.”

“Rydw i hefyd yn gweithio ar drefniadau i ddod â Chyngres Telynau’r  Byd i Gaerdydd yn 2020. Bydd hwn yn ddigwyddiad tebyg i’r Gwyliau Telyn Rhyngwladol a drefnir gan Elinor Bennett yng Nghaernarfon,  ac mi fydd yn braf gweld sut mae hi’n rhoi ei gŵyliau hynod lwyddiannus at ei gilydd.”

Yn union fel y Gemau Olympaidd, cynhelir yr Ŵyl Delynau Ryngwladol bob pedair blynedd,  ac yn ystod y blynyddoedd eraill bydd  Gŵyl Delynau Cymru (ar raddfa llai)  yn annog telynorion ifanc ac yn datblygu cynulleidfaoedd.

Dywedodd Elinor Bennett : “ Tyfodd yr Ŵyl allan o’r ysgolion telyn a gychwynnodd  fy nhad (Emrys Bennett Owen) a minnau  eu cynnal dros wyliau’r Pasg dros 40 mlynedd yn ol.”

“ Yn ogystal â chroesawu Catrin Finch a Monika Stadler i berfformio yng Nghaernarfon, cynhelir dosbarthiadau telyn a gweithdai yn ystod y dydd ar gyfer myfyrwyr o bob oedran, gyda thîm o athrawon profiadol o Ogledd Cymru – Dafydd Huw, Catrin Morris-Jones, Elfair Grug a minnau.

 “ Ar Ebrill 17 cynhelir y gystadleuaeth i goffáu y delynores enwog, Nansi Richards, a fu farw yn 1979. Dyfernir yr Ysgoloriaeth, sy’n werth £1500, i delynor neu delynores ifanc o Gymru.

Thema gŵyl eleni yw arwyddo Cytundeb Versailles ym mis Mehefin 1919 a ddaeth â’r Rhyfel Mawr i ben.

Chwaraeodd y Prif Weinidog ar y pryd, David Lloyd George, rôl bwysig, er dadleuol,  wrth arwyddo’r  cytundeb heddwch yn Ewrop.

Dywedodd Cyfarwyddwr Artistig yr Ŵyl Elinor Bennett: “Roedd David Lloyd George yn allweddol wrth arwyddo Cytundeb Versailles a  ddaeth ar ddiwedd y Rhyfel dychrynllyd .

“Rwy’n credu ei bod yn bwysig ein bod ni’n cofio’r cyfnod a’r rôl a chwaraeodd David Lloyd George  (Aelod Seneddol Caernarfon) yn y trafodaethau.

“Tua’r un amser,  gwahoddwyd Nansi Richards,  y delynores Cymreig,  i Downing Street i chwarae’r delyn ar gyfer David Lloyd George a’i deulu.”

” Bydd Catrin Finch  yn perfformio gweithiau gan  dri chyfansoddwr / telynor Ffrengig dylanwadol yn ystod yr ŵyl i gofio canmlwyddiant llofnodi’r cytundeb.

“Rydw i hefyd yn edrych ymlaen at glywed gwaith Monika Stadler a fydd yn perfformio nifer o gyfansoddiadau jazz ei hun.

“Mae Monika, sy’n byw yn Fienna, yn dod a chwa o awyr iach a dimensiwn newydd i fyd cerddoriaeth y delyn gyda’i chyfansoddiadau jazz, gwerin, clasurol a byrfyfyr. Yn ddiweddar, fe ryddhaodd albwm o gerddoriaeth o’r enw “Song of the Welsh Hills.”

“Mi fydd hi’n Ŵyl ryfeddol arall yn llawn o gyngherddau, dosbarthiadau a gweithdai.

” Hoffwn annog pawb sy’n caru’r delyn a’i cherddoriaeth  i brynu tocyn a chofrestru ar gyfer y dosbarthiadau a’r  gweithdai.”